هیدروکورتیزون چیست و چگونه اگزما را درمان میکند؟
اگزما یکی از شایعترین مشکلات پوستی است؛ بیماریای که با قرمزی، خارش، خشکی و التهاب همراه است و کیفیت زندگی را پایین میآورد. در میان داروهای مختلفی که برای کنترل آن استفاده میشود، هیدروکورتیزون (Hydrocortisone) یکی از معروفترین و موثرترین گزینههاست.اما هیدروکورتیزون دقیقاً چیست؟ چطور عمل میکند؟ آیا ایمن است؟ و چه زمانی باید از آن استفاده کنیم؟
هیدروکورتیزون چیست؟
هیدروکورتیزون یک نوع کورتیکواستروئید موضعی (کورتون ضعیف) است که برای کاهش التهاب و خارش در بیماریهای پوستی استفاده میشود.در بسیاری از کرمها و پمادهای ضدالتهاب با درصدهای ۰.۵٪، ۱٪ یا ۲.۵٪ وجود دارد.این دارو جزو ایمنترین و ملایمترین کورتونهای پوستی است و برای موارد خفیف تا متوسط اگزما بسیار موثر است.
مکانیسم اثر هیدروکورتیزون: چگونه اگزما را آرام میکند؟
اگزما اساساً یک التهاب مزمن پوستی است. سیستم ایمنی بیش از حد فعال میشود و باعث سوزش، خارش و قرمزی میگردد.
هیدروکورتیزون با ۳ روش اصلی به کمک پوست میآید:
۱. کاهش التهاب
هیدروکورتیزون فعالیت عوامل التهابی (سیتوکینها) را کم میکند و به همین دلیل قرمزی و تورم کاهش مییابد.
۲. مهار خارش
وقتی التهاب کاهش پیدا میکند، خارش نیز بهطور چشمگیری کم میشود و پوست فرصت ترمیم پیدا میکند.
۳. تقویت سد پوستی به شکل غیرمستقیم
با آرام شدن التهاب، سد دفاعی پوست فرصت پیدا میکند تا خود را بازسازی کند و رطوبت را بهتر حفظ نماید.
هیدروکورتیزون در درمان چه نوع اگزمایی موثر است؟
✔ اگزمای آتوپیک خفیف تا متوسط
✔ التهاب ناشی از خشکشدن پوست
✔ درماتیت تماسی (واکنش به مواد شوینده یا حساسیتها)
✔ اگزمای پشت زانو، آرنج، گردن و دستها
✔ التهاب ناشی از گزشها یا تحریکات سطحی
هیدروکورتیزون معمولاً خط اول درمان در موارد ملایم است.
نحوه صحیح استفاده از هیدروکورتیزون
برای اینکه بهترین نتیجه را بگیری:
1) روزانه ۱ تا ۲ بار روی ناحیهی ملتهب بزن
روی پوست تمیز و خشک.
2) لایه نازک کافی است
نیازی به استفاده زیاد نیست.
3) بعد از ۱۰–۱۵ دقیقه میتوانی مرطوبکننده بزنی
تا اثر دارو بهتر تثبیت شود.
4) دوره استفاده کوتاه باشد
۳ تا ۷ روز برای اگزمای خفیف معمولاً کافی است.
در موارد شدیدتر ممکن است پزشک تا ۲ هفته اجازه بدهد.
5) هرگز روی نواحی آسیبدیده، زخم باز یا عفونتدار نزن
مزایای هیدروکورتیزون برای اگزما
کاهش سریع التهاب
قطع سریع خارش
بهبود ظاهر پوست
جلوگیری از تشدید بیماری
قابل استفاده برای صورت (در دوره کوتاه)
مناسب کودکان (فرم ۱٪) با نظر پزشک
عوارض احتمالی (اگر درست استفاده نشود)
هیدروکورتیزون داروی نسبتاً ایمنی است، اما استفاده طولانیمدت یا غلط ممکن است باعث:
- نازکی پوست
- ترک پوستی
- ایجاد رگهای ریز
- تیره یا روشن شدن محل
- وابستگی پوستی
- جوشهای استروئیدی در صورت
راهحل:
استفاده کوتاه، کنترلشده و همراه با یک مرطوبکننده قوی.
بهترین ترکیب مکمل برای هیدروکورتیزون
برای نتیجه بهتر، بعد از هیدروکورتیزون استفاده از مرطوبکنندههای حاوی:
- سرامید
- هیالورونیک اسید
- گلیسرین
- نیاسینامید
- کلوییدال اوتمیل جو دوسرباعث تقویت سد پوستی میشود و احتمال بازگشت اگزما را کم میکند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر:
- التهاب بعد از ۷–۱۰ روز بهتر نشود
- پوست عفونت کند
- ناحیه درمان گسترده باشد
- اگزما مدام عود کند
بهتر است متخصص پوست نگاهی دقیقتر داشته باشد.